Małżonkowie, którzy chcą się rozstać, mogą żądać - obok rozwodu - także separacji.
Instytucję separacji wprowadziła ustawa z 21 maja 1999 r. (Dz. U. nr 52, poz. 532), która obowiązuje od 16 grudnia 1999 r.
Z ustawy wynika, że orzec separację można wówczas, gdy nastąpi ZUPEŁNY ROZKŁAD POŻYCIA małżeńskiego. Ma to miejsce wtedy, gdy ustały więzi emocjonalne, fizyczne i gospodarcze małżonków. Nie jest natomiast konieczne, ażeby rozkład był trwały. Pominięcie pojęcia "trwałość rozkładu pożycia" w przypadku orzeczenia separacji ma służyć ewentualnemu pojednaniu małżonków. W praktyce oznacza to możliwość wniesienia do sądu sprawy o separację w razie opuszczenia współmałżonka i wystąpienia okoliczności wskazujących na zaistnienie krzywdy fizycznej lub psychicznej, jak też w przypadku kiedy małżeństwo przeżywa większy kryzys.
Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia, orzeczenie separacji nie jest
dopuszczalne, jeżeli miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich
dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Przesłanką orzeczenia rozwodu jest ZUPEŁNY I TRWAŁY ROZKŁAD POŻYCIA małżeńskiego. Aby ustalić, czy rzeczywiście doszło już do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia sąd podczas sprawy rozwodowej ma obowiązek przeprowadzić postępowanie dowodowe, które ustali, czy ten rozpad małżeństwa ma rzeczywiście miejsce i czy uzasadnia on rozwód.
Przepisy dotyczące instytucji separacji na pierwszy rzut oka cechuje podobieństwo do tych, które stanowią o rozwodzie. Jednakże mimo wielu podobieństw, rozwód i separacja pozwalają na realizacje innych celów dla małżonków, w pewnym zakresie wywołują też różne skutki i uprawnienia.
RÓŻNICE:
- separacja nie powoduje rozwiązania małżeństwa;
- separacja to stwierdzenie przez Sąd, że doszło do ZUPEŁNEGO rozkładu pożycia, w przypadku rozwodu rozkład pożycia musi ZUPEŁNY I TRWAŁY, czyli nieodwracalny;
- separacja może być zniesiona orzeczeniem sądu, co powoduje ustanie jej skutków, rozwód zaś powoduje ostateczne rozwiązanie małżeństwa;
- małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć innego małżeństwa;
- po orzeczeniu separacji małżonek nie może powrócić do nazwiska rodowego;
- w zakresie niesienia pomocy i roszczeń alimentacyjnych.
PODOBIEŃSTWA:
- o separacji, tak jak o rozwodzie orzeka Sąd;
-
w toku sprawy o rozwód lub o separację, nie może być wszczęta odrębna sprawa o zaspokojenie potrzeb rodziny i o alimenty pomiędzy małżonkami albo pomiędzy nimi, a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi, co do świadczeń za okres od wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację;
- Sąd
jest zobowiązany do zbadania przyczyn rozkładu pożycia, nawet jeżeli
małżonkowie zgodnie żądają rozwodu czy separacji;
- Sąd orzeka o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi i może ograniczyć władzę jednego z rodziców zarówno przy rozwodzie, jak i przy separacji;
- orzeczenie separacji, jak i rozwodu nie jest dopuszczalne w sytuacji, gdy wskutek takiego orzeczenia miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków lub byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;
- orzeczenie separacji, jak i rozwodu powoduje ustanie między małżonkami wspólnoty majątkowej małżeńskiej;
- małżonek pozostający w separacji, podobnie jak małżonek rozwiedziony, nie dziedziczy spadku w razie śmierci drugiego małżonka;
`