Pokrzywdzony zgodnie z art. 49 § 1 k.p.k to osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone w wyniku przestępstwa.
I tu pojawiają się pierwsze wątpliwości, kiedy moje dobro zostaje naruszone, czym właściwie jest ów dobro i przestępstwo, kiedy tak naprawdę ma ono miejsce i najważniejsze naj należy interpretować przesłankę „bezpośredniości naruszenia”.
Po pierwsze, abyś został uznany za pokrzywdzonego, zasadniczo musi zostać naruszone Twoje indywidualne, przysługujące tylko Tobie, chronione przez prawo dobro, takie jak: zdrowie, nietykalność cielesna, własność, cześć, dobre imię, wolność seksualna. Niemniej jednak musisz pamiętać, że nie jest konieczne, aby Twoje dobro zostało przez sprawcę naruszone. Wystarczy jeśli swoim zachowaniem ktokolwiek sprowadził na Ciebie zagrożenie – jest już to dostateczne do uznania Cię za pokrzywdzonego.
A co z „bezpośrednim naruszeniem” …, zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 25 marca 2010 r.: „Kryterium bezpośredniości naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego danej osoby oznacza, że w relacji między czynem o konkretnych znamionach przestępstwa a naruszeniem lub zagrożeniem dobra tej osoby nie ma ogniw pośrednich, z czego wynika, że do kręgu pokrzywdzonych można zaliczyć tylko ten podmiot, którego dobro prawne zostało działaniem przestępnym naruszone wprost, a nie za pośrednictwem godzenia w inne dobro” tak Postanowienie Sądu Najwyższego z 25 marca 2010 r., IV KK 316/09, Biul. PK 2010, Nr 3, poz. 15; Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 17 lutego 2010 r., III KK 292/09, OSNwSK 2010 nr 1, poz. 352
Pokrzywdzonym może być każdy, albowiem każdy ma możliwość bronienia swoich praw w trakcie procesu, jednakże z uwagi na wiek, stopień dojrzałości, nieporadności życiowej danej osoby istnieją pewne regulację i tak …..
Zgodnie z Kodeksem Postępowania Karnego wszelkie działania za pokrzywdzone dzieci mogą podejmować ich przedstawiciele ustawowi, czyli Ty jako rodzic lub ustanowiony przez sąd opiekun albo kurator oraz osoby, pod których stałą pieczą dzieci pozostają, czyli osoby sprawujące opiekę nad dziećmi w sposób ciągły i we wszystkich dziedzinach życia (por. art. 51 § 2 k.p.k.).
W sytuacji, kiedy pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, czyli niebędąca w stanie samodzielnie prowadzić swoich spraw, szczególnie ze względu na swój wiek albo stan zdrowia, reprezentować ją w trakcie postępowania możesz Ty, jeśli tylko stale się nią na co dzień opiekujesz. Pamiętaj jednak, że chcąc reprezentować osobę nieporadną przed prokuratorem lub w sądzie, będziesz musiał wykazać zarówno, że Twoja mama jest osobą nieporadną, jak i że to właśnie Ty się nią stale opiekujesz (por. art. 51 § 3 k.p.k.).
W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator.
Stajesz się pokrzywdzonym w procesie karnym przez sam fakt pokrzywdzenia określonym przestępstwem. Musisz jednak pamiętać, że zarówno prokurator, jak i sąd, będą dążyli do wszechstronnego wyjaśnienia Twojej sprawy, a zatem także potwierdzenia, czy to na pewno właśnie Ty jesteś pokrzywdzonym. Dlatego też może zdarzyć się sytuacja, że początkowo będziesz traktowany jak pokrzywdzony, a następnie zostaniesz pozbawiony tej roli w procesie.
Popełniono przestępstwo, a TY zostałeś nim pokrzywdzony.
Co najważniejsze - nie bądź bierny! To od szybkości reakcji i podjętych przez nas działań zależy więcej niż może nam się wydawać. Pamiętajmy, że jako osoby pokrzywdzone mamy prawo pomocy, prawo do sądu, jednakże nie mamy prawa do wymierzania sprawiedliwości. Dlatego też, gdy sąsiad pozazdrościł Ci nowego samochodu i pięknie go porysował, nie musisz robić tego samego, lub lepiej doprowadzać do rękoczynów, zgłoś zdarzenie, są instytucję które zaopiekują się sprawcą
No więc jakie podjąć kroki….
Telefony alarmowe! W dzisiejszych czasach charakter popełnianych przestępstw jest różnorodny od gwałtów, pobić, kradzieży, porwań itp., niestety, każda z tych rzeczy może przydarzyć się właśnie Tobie. Dlatego warto pamiętać telefony alarmowe jak i posiadać świadomość gdzie znajduje się najbliższa jednostka Policji czy też Prokuratury, bowiem zawsze w siedziby tych jednostek możemy zgłosić się jako osoba pokrzywdzona i dopełnić wszelkich formalności celem ochrony naszych praw i ścigania sprawy przestępstwa przed powołane do tego służby i organy.
Jednocześnie w zależności od roli pokrzywdzonego w zakresie inicjatywy wszczęcia postępowania karnego można dokonać podziału przestępstw na:
- przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, czyli z urzędu, a więc z inicjatywy organu ścigania i niezależnie od woli pokrzywdzonego (art.10 § 1 kpk)
- przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, lecz na wniosek pokrzywdzonego (art.12 § 1 kpk)
- przestępstwa z oskarżenia prywatnego, czyli na skutek skargi pokrzywdzonego bezpośrednio do sądu (art. 59 § 1 kpk)
Zasadą jest, że przestępstwa zgodnie z zasadą legalizmu ścigane są z urzędu i niezależnie od woli pokrzywdzonego, a więc nawet w sytuacji gdyby pokrzywdzony nie rościł do sprawcy żadnej pretensji, a przestępstwo godziłoby w interes publiczny, oskarżyciel publiczny (prokurator) w imię tego interesu zobowiązany jest wnosić i popierać oskarżenie.
W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek, z chwilą złożenia wniosku, postępowanie toczy się z urzędu. Jednakże wniosek w postępowaniu przygotowawczym może być cofnięty za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu, za wyjątkiem przestępstwa popełnionego z art. 197 kk - zgwałcenie
Obok powyżej opisanych, Istnieje jeszcze jedna, specyficzna kategoria przestępstw, które godzą tylko pośrednio w interes publiczny, a bezpośrednio w interes prywatny pokrzywdzonego, np. zniesławienie, zniewaga. Przedmiotowe przestępstwa cechuje znacznie mniejsza szkodliwość społeczna, dlatego też w tych sprawach oskarżenie pozostawione jest przez cały bieg procesu pokrzywdzonemu. Wówczas są to przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.
Jeżeli jesteś osobą pokrzywdzoną przestępstwem, nie bój się - prawo chroni twoje dobro a ty powinieneś z tej ochrony skorzystać.